تێکگەهشتن(سازان) و باندولا وێ ل سەر پرسێن هەرێمێ

بابەتێ تێکگەهشتنێ ئەڤە ماوەکە  ل سەر مێدیاێن کوردی ل باشورێ کوردستانێ تێتە باس کرن کو پرسا سەروکێ هەرێمێ ب تێکگەهشتن دناڤبەران ئالیێن سیاسی بهێتە چارەسەرکرن، ب دیتنا من ئەڤ قەیرانا هەی ل کوردستانێ تا ئەڤرو دەرئەنجامێ تێکگەهشتنێ یە یاکو د بناغەدا تێکنەگەهشتن بوو و چارەسەرەکا دەمکییە  بو هاتیە دیتن تاکو ئەڤرو گەهشتیە ئەڤی ئاستی .

ژ بەر وێ چەندێ دەمێ هەولا تێکگەهاندنێ  تێتە کرن واتە کریارەکە نەیا  شەرعیە هەول تێتە دان مەشروعیەتەکێ بدەنێ ب رێکا ئەڤێ تێکگەهشتنێ یا کو مەرەم ژێ سازان. ژ بەر وێ چەندێ کو پارتێن و رێکخستنێن سیاسی ل هەرێما کوردستانێ گەلەک ژ هەرێمێ  مفا دارن هەر پێنگاڤەکێ بەرڤ سازانێ دژی بەرژوەندا خوە دزانن، لەورا پتر بەرژوەندا خوە دپارێزن تاکو باس ل بەرژوەندا گشتی بکەن.

ئەڤ چەندە ژی کارتێکرنێ ل وی پوستی دکەتن یاکو ب تێکگەهشتنێ رادەستی لایەنەکێ ژ لایەنێن سیاسی بوو، چونکە کەسەک ب دورستی نزانت کا ناڤەروکا کومبونێن لایەنێن سیاسی ل پشت دەرگەهێن  هولێن کومبونا ب چ ئاوایەکێ یە و کونگرێن روژنامەڤانی پتر وەک جەم و جولەکا لەشکەری تێتە خویاکرن و زێدەتر نینە، و ئەو کێماسی و دەست بەردان ژ ئاستی پێتڤیێ بەرپرساتیێ بو هەر پوستەکێ بو راییا گشتی ناهێتە دیار کرن .

لەورا سەروکێ ئەوی پوستی کو تێکگەهشتن لسەر هاتیە کرن ب کارێ خوەیێ راستی نەشێتن رابیت. بو نموونە جەنابێ سەروکی راستە ب دەنگێن خەلکێ هاتیە هەلبژارتن لێ ئەڤ پوستە دەرئەنجامێ تێکگەهشتنەکێ هاتبوو کو پارتی د گەل ئێکەتی ئەنجام دابوو کو پوستێ سەروک کومارێ عێراقێ بو یەکەتی بیت و یێ هەرێمێ بوو پارتی. لەورا جەنابێ سەروکی د ڤی ماوەیێ بوری دا پتر سەنگێ خوە ئێخستیە  لسەر لایەنێ تەشریفاتی و پێشەوازی کرنێ ل چارچوڤێ دەسەلاتێن سەروکێ هەرێمێ ، ژ لایەکێ دی ڤە خەلک چاڤەرێ گەلەک گورانکاریا بی لێ سەروکێ هەرێمێ بریار لسەر نەدا بو راپەراندنێ، سەرەرایێ وێ چەندێ کو ئێرادەکا ب هێز ژلایێ سەروکێ هەرێمێ هەبوو بو چارەسەرکرنا گەلەک پرسا، لێ نەشیا دەسەلاتێن خوە ب کار بینت ل وی پوستی دا.

 ئەڤرو ژی ئەڤێ تێکگەهشتنێ بەر سنگێن مە ل باشور یێ گرتی و شینوارێن وێ ب شێوەکێ گشتی ل هەرێمێ بەرچآڤن و بویە مایەی دلگرانی و بێزار بونا هەمی تەخ و چینێن  هەرێما کوردستانێ .  

لەورا دبێژم ئەگەر هەر پرسەکا تێتە پێش چارەسەرییا وێ کا ب چ شێواز بیت پێتڤیە چارچوڤەکێ یاسایی بو بهێتە دانان  داکو کەسەک دەربازی وی چارچوڤی نەبن ل دەمێن ل دیڤدا تێت واتە رولێ موئەسساتا پتر بهێتە بهێز کرن. داکو ئەڤ کومەلگەهە بەرڤ ئاسویەکێ ئارامتر و دیر ژ توند و تیژیێ خەلک ژیانێ ببەنە سەر.

کورد دناڤبەرا دوو قوناغێن وەرچەرخانا نیڤ دەولی دا

                            

  

‌هەڤدەم د گەل رێنسانسێ ورچەرخانەک د ناڤ رێکخستنا جیهانی سەرهلدا ب ناڤێ وەستفالیا و تا چەند سالێن رابووری ژی بەردەوامی هەبوو، لێ ئەڤرو ژبەر هندەک پێشهاتێن نوی کو تێنە بەرچاڤ مروڤ دشێت بێژت ئەڤ قوناغا وەستفالیا ب دوماهیک هات و قوناغەکا نوی یا پاش وەستفالیا هاتە گورێ.

‌ژ گرنگترین پێشهات و دەستکەفتێن قوناغا ئێکێ دیار بوون، سەرهلدان و چێبوونا وەلاتێن نەتەوەی کو بوینە بنیاتێ رێکخستنا نیڤدەولەتی، نەخاسمە ژ ناڤ چوونا ئمپراتوریا چینی ،فارسی و عوسمانی.

واتە ئەڤ وەرچەرخانە بەرە بەرە ژ ئەوروپا هەمی جیهان بخوە ڤە گرت و سنورێن کشوەرا ژی درەباز کرن.

‌ل وی سەردەمی ئیک نەکرن و مللملانا کوردا لسەر پایە و دەسەلاتێ بویە سەدەما نەبوونا پێکنەهاتنا کێانەکێ نەتەوەی بو کوردا ب ناڤێ کوردستان وەک هەمی نەتەوەێن دیتر، لەورا جڤاکێ نیڤدەولەتی پالدا کو پێنگاڤەکێ پاڤێت بو رێکخستنا نیف دەولەتێ یاکو ئەم هەمی ئاگەهدار کومەلەکا وەلاتێن کارتونی پێک ئینان وەک ترکیا،ئیران ،عێراق ، سوریا و لبنان....هتد. و کورد ژی لسەر ڤان وەلاتا دابەش بوون.

‌ئەڤروکە وەکی مە ل سەری ژی باس کری قوناغەکا نوی دەستپێکرییە وبەخت هەڤالێ کوردایە کو تایبەتە لسەر وان وەلاتێن کورد لێ جێگیر بوین.

‌ سەرەرایی وێ چەندێ کو هندەک لایەن پێکولێ دکەن ئمپراتوریەتێ بزڤرینن لێ بشێوەکی دی و پارچە پارچێن وەلاتا ملکەچی خوە بکەن و باشترین نموونە ژی دەستێوەردانێن ئیرانێ و سعودیا عەرەبی ل دەڤەرێن جودا جوداێن جیهانێ.

و‌‌ ئاکامێن ڤێ دەست تێوەردانا دەولی عێراق و سوریا و لبنان و لیبیا و گەلەک وەلاتێن دی تەنێ وەک ناڤ ماینە کو وەلات بن،وە بوینە گورەپانەک بو مللملانێن دەرەکی کو هەولا جێ بە جێ کرنا قوناغەکا نوی دکەن.

‌کوردا د درێژیا ڤێ قوناغا چووی هەر ژ کونگرا وین یا سالا ١٨١٥تا کو پێش چەند سالێن چووی ناکوکیێن خوە لسەر دەسەلاتێ و وەرگرتنا پلە و پایە وقازانجی چارەسەر نەکرنە و تاکو ئەڤرو ب شێوەکێ ئالوزتر بەردەوامی هەیە، و ئەڤ چەندە نە دورە پارچێن کردستانێ دابەشێ پارچێن بچوکتر ببن.

‌سەرەرای وێ چەندێ کو کاودانێ بو کوردا هاتیە پێش د گەل سەدەین رابوری گەلەک جیوازە، چونکە کورد ئەڤرو بەشەکێ هەرەگرنگە ژ هەڤپەیمانیا نیڤ دەولەتی دژی(داعش) و وەلاتین جیهانێ ب چاڤەکێ رێزگرتنڤە ل کوردان دنێرن، لێ ئەڤ چەندە هەمی نابیتە سەدەمێ مفادار بوونا کوردا ژ قوناغا

‌ نوی بو بنیاتنانا وەلاتەکێ سەربخوە و نەتەوەی کو خەونێ پێڤە دبینن.

هەدەپە و پێڤەژویا ئاشتیێ د حکومەتا نوی دا

‌ل حەفتێ حزەیرانێ هەدەپە وەک پارتەکا کوردی بو یەکەم جار ب شێوەکێ فەرمی بەشداری پروسیسا هەلبژارتنا بو و دڤان هەلبژارتنا دا ب سەرێ خوە هەدەپە شیا هەشتێ کورسیا ژ کویێ (٥٥٠) کورسیێن پەرلەمانی تورکیا بدەست خوە ڤە بینت ، ئەڤ دەنگە و زێدەی ڤان دەنگا بو پارتەکا کوردی چاڤەرێکری بوون، ژ بەر وێ چەندێ جارا یەکەمە پارتەکا کوردی ب شێوەکێ فەرمی بەشداری هەلبژارتنا دبیتن، ژلایەکێ دێڤە دەنگدەرێن پارتا داد و گەشەپێدانێ(ئاک پارتی) وەک تولە ستاندنەک ژوێ هەولا سزادانا وێ دا، کو ئەڤ سزادانە دەرئەنجامێ سیاسەتا ڤێ دوماهیکێ یا ئەردوگانی بوو كو ئەڤ هەلویست د بەرژوەندا هەدەپێ ب دوماهیک ئيناى.
ئەگەر ب شێوەکێ بەرفرەهتر سەحکینە رێژا کوردان ل وی وەلاتی دبەراورد دگەل رێژا دەنگدەرێن وانا مروڤ دشێتن دەستپێکەک بو قوناغەکا نوی بدەتە دیار کرنێ، چونکە تەنێ کوردا دەنگ نەدایە هەدەپێ ،واتە خەلکانەک دی ل دەرڤەیی کومەلگەهێ کوردی ل دیڤ بانگاوازا سەرکردێن هەدەپێ دەنگ داینە وانا ،چونکە هەدەپە خوە وەک پارتەکا کوردی بو چارەسەرکرنا کێشا کوردێ نەدایە ناساندن، پتر هەول دایە چارەسەريا ئاریشا دیموکراتیەتێ ل ترکیا بستویێ خوە ڤە بگرت.
ل‌ سەر ڤی شەنگستی ئەز شیوازێ رەفتار و سەرەدەریکرنا وان دگەل دوخێ ئەڤرو تێخمە بەر رەخنێ چونکە سیاسەتا هەدەپە ب دیتنا من خزمەتا ئارمانجێن وێ ناکەتن پرسیار ئەوە بوچی؟
‌ئەڤرو هەدەپە بەرامبەری دوو پرسێن گەلەک گرنگە، ئەگەر نزانت ب سەرخوە سەرەدەریێ دگەل بکەتن چێدبیت بەروڤاژی بو بزڤریتەڤە، واتە پێتڤیە هەڤسەنگیەکێ پەیدا بکەتن دناڤبەرا پروسێسا دێموکراتی کرنا تورکیا کو بانگەشە بو دکر زێدەباری قەندیل و ئیمرالی و پێڤەژویا ئاشتیێ.
داخویانیێن دژ و هەڤدژێن بەرپرسێن هەدەپێ دگەل بەرپرسێن قەندیلی خزمەتا پروسێسا وان یا ئاشتیێ دگەل ترکیا ناکەتن، ژ بەر وێ چەندێ هەدەپە نونەراتیا قەندیلی دکەتن ، د چاڤێن هەمی خەلکێ دا، لەورا دڤێت خوە توشی شاشیا نەکەتن.
ئەڤ چەندە ژی ب دیتنا من ب دەستپێشخەریا وان خوە بو پێک ئینانا حکومەتەکا هەڤپەیمانی دگەل (ئاک پارتی) ب باشترین شێوە دێ هێتە جێ بە جێ کرن.
ژلایەکێ ڤە بەشداریا وان د حکومەتا نوییا ترکیا دێ متمانا خەلکەکێ دیتر د گورەپانا سیاسیا ترکیا بو لایێ خوە کێشێت، زێدەباری پێنگاڤ نان بەرەڤ چارەسەرکرنا ئاریشا دیموکراتیەتێ ل وێ وەلاتی، ژلایەکێ دیتر ئەو خوە دێ بنە چاڤدێر لسەر پروسێسا ئاشتیێ زێدەباری وێ کو ئەو خوە بەشەکن ژ هەردوو ئالیێن پروسێسێ ودشێن فشارەکا باش بکەن لسەر حکومەتێ ب رێکا مانوورێن سیاسی.
‌ئەڤ هەردوو لایەنێن مە باس لێ کرین دێ ب بەشدارییا هەدەپێ د حکومەتا نویا ترکیا هێتە دی کو ب دیتنا من ب ئوپوزسیون بونا وێ ناهێتە دی.
بلا ژ بیرامە نەچیتڤە کو ئەڤ دورهێلا ب رێکێن سیاسی د حکومەتا ئەردوگانی ل ترکیا هاتیە چێکرن، چاڤپوشی لێ ناهێتە کرن، و ئەڤ زنجیرا گورانکارییا وەک وەرچەرخانەک د میژوویا ترکیا یا هەڤچەرخ تێتە ل قەلەم دان، هەمبەری کوردا، نەخاسمە دەستپێشخەری بەرامبەر پێڤەژویا ئاشتیێ ل ترکیا و رێدانا شاندێ کوردی بو سەرەدانا ئیمرالێ .
‌ئەڤە هەمی لایەنەکێ کو ب خەباتا چەکدارێ ناهێتە دی لەورا پێتڤی دبینم هەدەپە رولێ خوە وەک یاریکەرەک شارەزا بگێرێت د ڤێ قوناغێ دا.

حکومەتا ئوپزسيونا هەڤپەیمانیا کوردستانێ

‌دەما پارتەکێ ژ پارتێن بەشدار بووی د پروسا هەلبژارتنا دا نەشیا ب سەرێ خوە رێژا دیارکری بو پێک ئانینا حکومەتێ بدەست بینت، ناچارە کو ل دیف پارتەکا دی یان ژی کومەلەکا پارتا بگەرهت داکو هەڤپەیمانیەکا باش پێک بینن داکو ب ئەرک و کارێن حکومەتێ رابن. و بزاڤ و شیانێن هەمی لایەنا ژی دێ پێناڤ بەرژوەندا گشتی یا هاولاتیان دا بیت.
هەر ل دەستپێکا دان و ستاندنا بو پێک ئینانا هەڤپەیمانیا، پارتێن بەشداری وێ دێ پروگرامێ خوە یێ هەلبژارتنا لسەر مێزا دان و ستاندنێ دگەل هەڤپەیمانێن خوەێن ئایندە دادنێن.
چونکە وانا گەلەک سوز داینە خەلکێ خوە و دخوازن د بەشداری کرنێ د هەڤپەیمانیێ دا ئەگەر چ نەبیت بەشەک ژ سوزێن داینە خەلکێ خوە جێ بە جێ بکەن ومتمانێ ژێ وەربگرن بو هەلبژارتنێن داهاتی و دبێژن : ئەم بەشەک بوین ژ حکومەتێ تا رادەک مە سوزێن داینە وە مە بجه ئیناینە ئەگەر ئەم خوە دی حکومەت باین دا هەمی سوزێن مە داینە هەوە بجه ئینین.
‌لەورا دبینین ل گوشە و کنارێن جیهانێ حکومەتەک هەڤپەیمانی هاتە هەلوەشاندن یان ژ ئەگەرێ دەست ژ کار کێشانا ژمارەکا وەزیران حکومەت هاتە هەلوەشاندن و ئەڤ چەندە ژی بو وێ دزڤریتەڤە کو پارتەک ژ پارتێن بەشدار بوی د هەڤپەیمانیێ دا هەست پێدکەتن کو نەشێتن د چوارچوڤێ هەڤپەیمانیێ داخزمەتا خەلکێ بکەتن لەورا خوە ژێ ڤەدکێشت.
ئەڤامە سەری نڤێسای نموونا بەربەلاڤ یا زوربەی هەڤپەیمانیا نە کو ئەم هەمی ئاگەهدارین لسەر ، لێ نموونا هەرەبال کێش و نووی یا کو بالا مرروڤان بو خوە ڤەدکێشت ئوپزسیونا هەڤپەیمانیا حکومەتا هەرێما کوردستانێ یە ، کو ب دیتنا من نموونەکا تازەیە دجیهانا سیاسی دا.
‌هەمی پارتێن سیاسی بەشدارن دحکومەتا هەرێما کوردستانێ داو ب حکومەتا بنکەفراوان تێتە ناسین و گەلەک هەول هاتنە دان تاکو بڤی شێوازی هاتە چێکرن، ئیرو کاودانەک نەخوش حکومەتا هەرێمێ تێدا دەرباز دبیتن، بگرە ژ شەرێ داعش و قەیرانا سیاسی یا کوردستانێ و بەغدا وقەیرانا دارائی........هتد.
دبینین هەمی پێکڤە دناڤ حکومەتێ بونە ئوپزسیون و کار و ئەرکێن حکومەتێ تێخنە بەر رەخنێ، بێ کو هەست ب بەرپرساتیا خوە یا ئەڤرو بکەن دحکومەتێ دا و چارەسەریەكێ بو ببینن، هەمی بوینە ئوپزسیون . لەورا ئەڤ شێوازێ ئوپزسیونێ ل دەڤ من دیاردەکا گەلەک غەریبە ، ئەگەر هوین ب راستی ئوپزسیونن ، خوە ژ حکومەتێ ڤەکێشن و رولێ خوە وەک جاران بگێرن ،ئەگەر هین بەشدارن د حکومەتێ دا هاریکار بن د چارەسەرکرنا قەیرانا دا، ئەڤە چ سیاسەتە هین دکەن ؟ وە سوزادایە خەلکێ کو هین ل جهێ متمانا وان بن ژ ئەڤرو پێڤە ئەڤجا ئەڤە چ ئاخڤتنێن پیرەژنا نە کو دبێژن ئەڤا چێدبیت دەرەنجامێ (٢٥) سالێن دەسەلاتداریێ یە. واتە هوین چ نینن و وە چ پێ چێنابت، ئەگەر نانێ ئامادە بیت هەمی کەس دێ شێن بخون و ل وی دەمی چ بو وە نامینت.
حکومەتا یونانێ ئەڤە چەند سالە د قەیرانا دارائی دا و ئەڤە چەند حکومەت هاتنە چێکرن هەمی ژی ئەرکێ وان ێی سەرەکی چارەسەرکرنا قەیرانا داراییە ل وی وەلاتی، چ ب وەرگرتنا قەرزی ژ ئیکەتیا ئەوروپی یان چاکسازیا.تازە دوهی پێشنیارێن وان بوینە جهێ گرنگی پێدا ئەندامێن یورو. ئەڤجا هزرا خوە بکە کو ئەگەر ئەڤ ئوپزسیونە ل یونانێ با دا کاودانێ وان ب چ رەنگی بیت. 

بوچى خه‌لک سه‌روکی هه‌لبژێرت؟

هەلبژارتن ئێکە ژ مافێن سەرەکی ێن هەر تاکەکێ  تێتە هژمارتن، داکو ئەڤی مافی بکار بئینت بو دیار کرن یان دەست نیشانکرنا ئەو تشتێ ئەو دخوازت. ل کومەلگەهێن  دەستپێکی هەمی هەلبژارتن ب کومڤەکرناهەمی خەلکێ کومەلگەهێ ل گورەپانەکێ برێڤە دچوو، واتە خەلکێ  کو مافێ دەنگدانێ هەی ل وێ گورەپانێ ب شێوەکێ ئاشکرا دەنگێ خوە ددا بو هەر مەبەستەکێ.

‌پشتی بەرفرەه بوونا کومەلگەها، پراکتیک کرنا ئەڤی شێوازی تا رادەکێ ب زەحمەت بوو، کو رێژەکا زور یا خەلکێ ل جهەکێ کوم بکەن بو ئەڤێ مەبەستێ، سەرەرایی وێ چەندێ کونترول لسەر نەدهاتکرن. ئەڤرو مروڤ دشێت بێژت هەر بنگەهەکێ دەنگدانێ ئێک ئێک ژ وان گورەپانایە کو مە ل سەری باس لێ کری و خەلک د رێکا سەرەدانکرنا وان دێ شێتن دەنگێ خوە  بدەتن بو هەر مەبەستەکێ.

‌ئەڤا مە لسەری ئاماژە پێ کری تەنێ دەرگەهەک بوو بو چونا مە بو ناڤ بابەتێ مە مەرەم ژێ.

‌مە وەک

‌کورد سەربورەکا زور خرابیا هەی  دگەل شیانێن خوە ێن پێک ئینانا  هەڤپەیمانیا ئەڤجا بو حکومەتێ بیت یان هەر جڤاتەکا دی یا حکومرانی بیت ، باشترین نموونە ژی پێک ئینانا کابینەیا هەشتێ یە کو  پتر ژ دووسەد روژا خایاند، هەر روژ ژی باس ل سازان و ل هەڤ هاتنێ و پێککرنێ و پێکڤەخوارنێ ......هتد دهاتە کرن تاکو حکومەتا بنکە فراوان چێبی کو ب دیتنا من سەرنەکەفتی ترین حکومەت بوویە ، ئەڤ چەندە ژی بو  لاوازیا هەڤپەیمانیێ دزڤریتەڤە د برێڤەبرنا حکومەتی و خزمەتکرنا هاوەلاتیان.پەیدا بوونا ڤالاتیا سیاسی کو ب شیوەکێ  راستەوخوە کارتێکرنێ ل بارو ژین و ژیارا خەلکێ  هەی، پارتێن سیاسی خوە ل ئاستێ بەرپرسایەتیێ نزانن ل دەمێ حکومەت هاتە پیک ئینان بەرامبەر  هەر دوخەکێ. 

‌پرسیارەک تێتە پێش ئایا ئەڤ پارتێن پتر ژ دووسەد روژا ب چێکرنا حکومەتێ ڤە بری دێ چەند ڤەکێشت تاکو سەروکی هەلبژێرن. ئەڤە پرسە ل وەلاتەکێ وەک دانمارک دێ هێتە ئیکلا کرن چونکە ئەڤە چەندین سالا حکومەتێن وانا هەڤپەیمانی نە و چ پارتا لوی وەلاتی ب سەرێ خوە حکومەت چێ نەکرە. لەورا دبێژم کێشێن کو پارتێن سیاسی ب سەرێ خوە نەشێن چارەسەر بکەن بلا خەلک خوە  چارەسەر بکەتن. و سەرێ نەئێشت نە حەوجەی گرێدانێ یە.ئەڤجا بلا چ کەس نەبێژت سەروک بلا ب رێکا پەرلەمانی بهێتە هەلبژارتن. مللەت خوە بلا سەروکێ خوە هەلبژیرن باشترە سازن و لهەڤ کرن د چارچوڤەکێ بەرتەنگ لسەر پوستێ سەروکێ هەرێمێ بهێتە کرن ، و مۆئسسا سەروکاتیێ ژی بێ نرخ بکەن.

هەدەپێ چەوا هەژمونیا ئاکپارتی شکاند؟

ل حەفتێ حزیرانێ هەدەپێ دوماهیک دایە هەژمونیا ئەردوغانی و ئاک پارتی ل سەر دەسەلاتداریێ ل وەلاتێ ترکیا کو نێزیکی سێزدە سالا خوە سەپاندی لسەر دام و دەزگەهێن ڤی وەلاتی، و ب راگەهاندنا ئەنجامێن هەلبژارتنا خەباتا ئەردوغانی یا چەندین سالا بو بجه ئانینا خەونا خوە بو هەموارکرنا دەستور و گوهارتنا سیستەمێ سەروکاتیا وی وەلاتی راستی شکەستنێ هات، و ژمارەکا زێدە یا دەنگێن ئاک پارتی بو هەدەپێ هات و د بەرژوەندا هەدەپێ ب دوماهیک هات. 

لێ ئەگەر ب شێوەکێ باشتر شروڤەکێ بدەینە ئەڤی بابەتی، ئەڤ چەندە بو زیرەکاتی و شارەزاییا هەدەپێ د سیاسەتا ترکیا دا نازڤریتە ڤە، لێ ئەردوغان و ئاک پارتی کومەکا سیاسەتا گرتنە بەر کو ئەنجامێن وان بشێوەکێ نەرینی کارتێکرن ل ئەنجامێن هەلبژارتنێن حەفتێ حزەیرانێ کرن، ژ وانا ژی ئەنجامدانیا ووتارێن تیژ و هێرشبەرانە هەمبەری پارتێن دی ێن سیاسی د هەوا هەلبژارتنا دا و دوژمنکاری کرنا وی دگەل هەڤال و هاوریێ خوە وەک فتحوللاه گولەن و عبدوللاه گولی کو ئەڤە خوە بخوە دیفاکتویەکە ل گورەپانا سیاسیا تورکیایێ دا کو ناهێنە پاشگوه ئێخستن نەمازە کو هەردو کەسایەتی پالدەر و پشتەڤانێن ئەردوغانی بوینە تا دەسەلات ل تورکیا گرتیە دەست، بوویەرێن تەقسیمێ(ئستانبولێ) و تێپەراندنا دەسەلاتا خوە وەک سەروکێ ترکیا و دەستنیشانکرنا رێژەکێ بو هەدەپێ د هەلبژارتنا دا ئەڤە هەموو ژلایەکێ ڤە و ژلایەکی دیتر پشتەڤانی کرنا وان ل داعش  و نادیار مان و بێ هەلویستیا ئەردوغانی و ئاک پارتی هەمبەر هەڤپەیمانیا دژی داعش هوکارێن بو تولەڤەکرنا خەلکێ ژ ئاک پارتی و ئەردوغانی و دەنگ دانە  هەدەپێ.

سەرەرایێ هوکارێن سەری ێن نافخویێ هندەک هوکارێن دەرەکی ژی هەبین کو پێدڤیە نە هێنە ژ بیر کرن هاوار چوونا پێشمەرگێن کوردستانێ بو کوبانێ، خالەکا گەلەک گرنگ بوو کو هەستە کوردایەتی ل دەڤ خەلکێ کورد ل ترکیا ب هێزتر ئێخست بو ئەڤرو داکو دەنگی بدنە پارتەکا کوردی، سەرەرایی وێ چەندێ کو هەدەپە پارتەکە کو کورد برێڤە دبن ئەما د راستی دا خەباتا وان زێدەتر بو دەست ڤەئینانا دیموکراسیێ یە ل ترکیا، و ئەڤە خوە بخوە هێڤی و داخوازێن ئەردوغانی و ترکیایە کو باس ل کێشا کوردا نەهێتە کرن.  

  

جێ بە جێ کرنا سیستەمێ (A4) ل جهێ وەرگرتنا دەینێ نیڤ دەولی

ل جهێ وەرگرتنا دەینی ژ ناڤەند و بانکێن جیهانی، حکومەتا هەرێما کوردستانێ دشێتن سیستەمێ (A4) جێ بە جێ بکەتن. گەلەک دێ بێژن سیستەمێ (A4) چ جورە سیستەمەکە کو دێ شێتن ل جهێ وەرگرتنا دەینێ نیڤ دەولەتی گرتن.

ئەڤ سیستەمە گەلەک یێ بەرفرەهە کو ژ (A4) دەست پێ دکەتن. راستە مە پەیڤەک وەک زاراڤەکێ ئابووری ئازراند لێ دخوازم بیرا هەمی فەرمانبەر و کارمەندێن کو د ناڤ دام و دەزگەهێن حکومەتێ کار دکەن ل تشتەکێ بینمەڤە کو ب دیتنا وان کێمترین کەرەستەیە ل ناڤ هەر فەرمانگەهەکێ دا کو روژانە سەرەدەری دگەلدا دهێتە کرن ئەو ژی (A4)، ئەو بەرپەرێ سپی یێ کو روژانە ب سەدان بەرپەر ژێ ل ناڤ دام و دەزگەهێن حکومەتێ بێ هەستکرن ب بەرپرسایەتێ بەرامبەری مەزاختنا وێ ب شێوەکێ فراوان تێنە ژ ناڤ برن و هاڤێتن، دگەلدا رەنگێ ژ پرنترێن کومپیوتەرێن تێتە مەزاختن بو نڤێسینا وانا یا چەوت، ئایا ئەڤە هەمی نە ئەگەرەکە ب هەدرەدانا سەروەت و سامانێ میللەتی، ئایا کەسەک ژ مە بیر ل وێ چەندێ کریە کو هەیڤانە چ بودجە تێتە مەزاختن ژلایێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ بو ئەڤی کەرەستەی؟ 

گەلەک وەک مەزن دبێژن: “بەرێن بەر ئاشا چوون تازە پسیارێ ل کەنگر پەرا دکی” ئەز دبێژم نە چ ژێ نەچوویە هەردەمێ مروڤ هزر ل هەبوونا زیانەکێ بکەتن و بزڤریتەڤە باشە ئەڤجا ل دەستپێکێ بیت یان ل نیڤەکێ یان ل دوماهیکێ، واتە ئەگەر ئەو (A4) لدەڤ مە چ نەبیت و ئەم نەشێن کونترولا وان بکەین لسەر مەزاختنا وان یا بێ سنور و بەرەلای ئەم نەشێن هیچ پێنگاڤەکێ پاڤێن بو چاکسازیێ د بوارێن دیتر دا.

دەنگ و باس هەبوو حکومەت هاتن و چوونا ترومبێلێن خوە پشتی دەواما فەرمی راگرت، لێ ئەڤێ بیروکێ ئێک روژ ژی جهێ خوە نەگرت، چونکە ئێرادەکا ب هێز ل پشت ئەڤێ بریارێ نەبوو.

تشتەکێ زور بالا من دکشینت ئەوە حکومەت لسەر چ شەنگست ترومبێلێن (٦ و ٨) سیلەندەر بو فەرمانبەرێن خوە دکرت! سەرەرایی وێ چەندێ کو روژانە ب هزاران لیترێن بانزینێ  و خەرجیێن لابەلا بو تێتە مەزاختن لسەر بودجا حکومەتێ، کرینا وان ژی خوە بخوە بارگرانیەک دی ئێخستیە سەر بودجا هەریمێ. 

ئەڤە دوو تشتێن گەلەک ئاسای بوون کو من باس لێ کرین ئەڤجا هەر تاکەک ژ مە بلا هزرا خوە د تشتەکێ دیتر دا بکەتن کو روژانە بارگرانێ تێخنە سەر بودجا هەرێمێ. لەورا بریارا دوماهیکێ بلا بو وە بیتن کا ئەگەر ب ڤی ئاوای بچیتن ئایا وەرگرتنا دەینی ژ بانکێن نیڤ دەولەتی دێ مە ژ قەیران و مەترسیا بێ پارەبوونێ قورتال کەتن؟  

خەباتا PKK ێ ل پێناڤ چی یە؟

ب شەر چوونا هەردوو هێزێن کوردستانی وەک پارتیا کرێکارێن کوردستانێ و پارتیا دیموکراتا کوردستانا ئیرانێ، سەدەمەکە کو تاکێ کورد ل کوردستانا مەزن دووبارە بیر ل بەرسڤا وان دوو پرسیارا بکەنەڤە کا خەباتا PKKێ ل پێناڤ چی یە؟ ئایا وان بو کوردستانێ یە؟

هەر ژ دامەزراندنا پارتیا کریکارێن کوردستانێ ب هاریکاری و ژێر پاراستن پارتی ل سالێن هەشتیا دەست ب بزاڤێن خوەێن سیاسی چەکداری کرینە، هەر ل وی سەردەمی ئارمانجێن وان نە خویا و دیار بوون، واتە بزاڤێن وان بو بزاڤا رزگاریخوازا کوردی بزاڤەکا غەریب بوو، چونکە لسەر نان و ئاڤێن پارتی بوون و پارتی خوە بو وان کربوو پەرجان بەرامبەر حکومەتا تورکیا، لێ وانا ب بەردەوامی هەولا تێکدانا پەیوەندیێن پارتی دگەل حکومەتا تورکیا ددان، سەرەرایی وێ چەندێ کو پەیوەندیێن پارتی ل وی سەردەمی گەلەک گەرم و گور نەبوون، لێ تێگەهشتنەک هەبوو.

پشتی سەرهلدانا ١٩٩١ ل ناڤ باژێر و گوندێن باشورێ کوردستانێ PKK ە ئاکنجی بوون و بارەگایێن وان ب شێوەکێ بەرچاڤ دهاتنە دیتن، داکو ل پال پارتێن دی ێن کوردستانی خەباتێ بکەن، بو باکورێ کوردستانێ. خەلکێ باشور ژی کەیڤ ب ڤێ پێنگاڤا وان دهات ژ بەر وێ چەندێ ل گور زانینێن وانا PKK ە باشورێ کوردستانێ وەک سەکویەک بو رێڤەبرن و پشتەڤانیکرنا بەرەێن خوە بکار دئینا داکو بزاڤێن خوەێن چەکداری ب هێز بێخن. 

ل هەمان دەم دا PKK ێ هەولا تێکدان و لێدان و ژناڤبرنا بەرژوەندیێن باشورێ کوردستانێ دایە و خەلکێ کوردستانێ بینەرێن ئەڤێ پێنگاڤا دوژمنکاریێ بوون دژی باشورێ کوردستانێ و ژین و ژیارا خەلکێ مە ئێخستە بەر مەترسیێ، ئەڤە ژلایەکێ ڤە. 

ژلایەکێ دی ڤە ب راگەهاندنەکا خراب باس ل باشورێ کوردستانێ دکر لسەر مێدیاێن خوە کو باشورێ کوردستانێ دەستپێشخەر بوویە ل لێدانا هێزێن PKK ێ ل باشورێ کوردستانێ . بو نموونە ئەم دبێژین ئەگەر پارتی دیموکراتی کوردستان ناحەق بیتن ژی، PKK ە ب چ حەق دهێتە ناڤ باشورێ کوردستانێ و دەست دناڤ کاروبارێن هەرێمێ ددەتن ودەست ناخوشیا بو ئەڤێ پارچێ چێبکەتن. سەرەرایێ وێ چەندێ کو پێدڤی بی PKK ێ ب هەمی هێزو شیانا پشتەڤانیا ئەڤی چرایێ ئازادیێ کربا یێ کو تازە ل کوردستانێ هەل بووی داکو روناهیێ بدەتن پارچێن دیتر، PKK ێ هەولا تامراندنا وێ ددا.

ئەڤرو ژی دبینین ل هەمی پارچێن کوردستانێ بن ناڤ و پێناسێن جودا جوداوەک( پژاک، کەجەکە، پەیەدێ، یەپەگێ ،یە پەشێ…………………………..هتد) هەولا تێکدان و ژناڤبرنا بزاڤا نشتیمانیا کوردا دەن، و ل هەمێ دەڤەرا دبینن بێ هەست کرن ب بەرپرساتیێ تەڤدگەرن، و زالگەهێن خوە ل سنورێن کوردستانێ دامەزراندینە و سەرقالی وەرگرتنا گومرکێ نە ژ ئاکنجیێن سنورێ کوردستانێ و هەلویستێن دژی کوردانە. 

نزانم PKK ە چەوا وی مافی دەتە خوە زالگەهێن خوە ل دەڤەرێن سەر ب قەزا زاخو و قەندیلی و ….هتد ڤە دامەزرینیت و داخوازا ناسناما و دیڤچوونا هاولاتیێن  هەرێما کوردستانێ بکەتن بو هاتن و چوونا وان، سەرەرایێ وێ کو دزانن کو ئەم هەرێمەکین سەر ب حکومەتەکێ ڤە و کا چەوا بو چ کەسێ و پارتەکا سیاسی ل ناڤخویێ هەرێمێ نینە زالگەها بو خوە ل دیڤ حەزو خواستێن خوە دەینن و هاتن و چوونێ بکەن ژ بلی حکومەتا هەرێما کوردستانێ، بو PKK ێ ژیک نینە هێزێن خوە ل رەخ و دورێن لالش جێگیر بکەن و بەرپرسێن وان ب شیوەکێ  کو هەست ب بەرپرساتێ بکەن ئاخڤتنێن دژی سیاسەتا هەرێمێ کو ددەن و باردوخێ کوردستانێ  تێخن بەر مەترسیێ.

ب دیتنا من ب کێماسی بیست ملیون کوردێن باکورێ کوردستانێ کو خوەدی ئیرادەکا سەربەخوە نە، خوە دگەل ئیرادا خوە  رادەستی بەرپرسێن PKK ێ کرینە وئێرادا PKKێ ژی دگەل بیست ملیون کەسا ب ئیرادا کەسەکێ ڤە کرێ دایە کو نوکە ل ئێمرالی و ئێرادا وی ب دەستێ تورکان دایە لەورا PKK ە ژ بیر کریە کو شەرنەخ ، جولەمێرک، ئولودەرە، دێرسم و دیاربەکر ……هتد سنورێ چالاکێن وێ یە و کێلەشینێ سنورێ برایێن مە یێن روژهەلاتە.لەورا دبێژم: ئەگەر مروڤ گول نەبیت بلا ستری ژی نەبیت.  

  

تێبینیێن من لسەر پروژێ دستورێ هەرێما کوردستانێ

دەما مروڤ تێتە دەستنیشانکرن بو راپەراندنا و ئەنجامدانا کارەکێ کو گرێدای ب ماف و ئەرکێن میللەتەکێ ڤە بێ گومان ئەگەر کێماسی هەبن ژی ب دیتنا من گرنگ نینە، بەلێ یا گرنگ ئەوە کو میللەت خوە تەرخان بکەتن بو راستڤەکرن و نەهێلانا کێماسیا د وی تشتێ  پەیوەندی ب ماف و ئەرکێن وان ڤە هەی، لەورا هەرکەسەک ژ ئەندامێن کومەلگەهی دێ هەول دەتن چەندەکێ ژ بەرپرساتیا لسەر شانێ خوە راکەتن، لەورا ئەز ژی دێ هەول دەم پێنگاڤەکێ دڤی بیاڤی دا پاپێژم وەک ئەرکەکێ نشتیمانی و کوردستانی. سەرەرایی دەستخوشی کرنا من ل لیژنا دارشتنا رەشنڤێسێ دەستورێ هەرێمێ. هێڤیدارم کەسەک چ بابەتێن نەتەوەیی لسەر من نە سەپینیت چونکە من هەول دایە وەک کەسەکێ پیشەیی سەیری ڤی دەستوری بکەم، سەرەرایی وێ چەندێ کو من دڤییا ئەم پێش هەمی میللەتەکێ ب دەولەتا کوردی شاد بباین.

١. راستە دەستور  بەلگەنامەکا سیاسی یاساییە بەلێ ب دیتنا من ئەڤ پروژە  پتر سیاسیە تاکو بەلگەنامەکا سیاسی یاسایی. 

٢. ئەڤ پروژە بو من پتر وەک پروژێ وەلاتی تێتە دیتن تاکو پروژێ دەستورێ هەرێمەکێ بیتن کو بەشەک بیت سەر ب وەلاتەکێ ، واتە سەردەری کرنا دەستوری دگەل هەرێما کوردستانێ وەک دەولەتە، نەک هەرێم.

٣. پێدڤی یە باس ل دەستورێ عێراقێ هاتبا کرن، چونکە دورهێلا مە وێ چەندێ دیار دکەتن ئەم هەرێمەکا فیدرالین سەر ب عێراقەکا ناوندیا ئێکگرتی. و لسەر ڤی شەنگستی بو هەرێما کوردستانێ نینە چ یاسایەکێ دەربکەتن کو نە ل ژێر چآرچوڤێ دەستورێ عێراقێ بیتن، چونکە دەستورێ عێراقێ یاسا بلندا وەلاتیە و ئێک پارچەییا ئاخا عێراقێ گەرەنتی دکەتن،

٤.ووشا گەل(شعب) بهێتە لادان  ژ هەمی ماددە و برگێن دەستوری و ل جهێ وێ (ئاکنجی بووی یان دانشتوان) بهێتە نڤێشین، ژ بەر وێ چەندێ (گەل) زاراڤەکێ سیاسی ـ یاساییە و ستینەکە ژ ستینێن دەولەتێ، و ب بووچونا من ئەم نە وەلاتین و مە مافێ بکارئینانا ئەڤی زاراڤەی نینە. 

٥.ووشا (وەلاتێ مە) (وطننا)  بهێتە گوهورین ب هەرێما مە، ژبەر وێ چەندێ کو (وەلات) زاراڤەکێ سیاسی ـ یاساییە و ستینەکە ژ ستینێن دەولەتێ، و ئەڤ پروژە پروژێ هەرێما کوردستانێ یە نەک پروژێ دەستورێ کوردستانێ وەک وەلات.

ماددێ (٤) فەقەرا (٢) حدود سیاسی بهێتە گوهورین ب حدود ئیداری، چونکە حدود سیاسی دناڤبەرا دوو وەلاتا تێتە دانان.

فەقەرا(٣) بهێتە لادان چونکە هەڤدژە دگەل ماددێ (١١٩) ژ دەستورێ عێراقا فیدرال، کو تێدا مافی دەتە پارێزگەهەکی یان زێدەتر بو چێکرنا هەرێمەکا دیتر لسەر داخوازا وان و ئەنجامدانا راپرسیە لسەر.

ماددێ (٥) ئاماژە نەدایە صابئین و مندائین چونکە ئەو ژی کێمینەێن ئایینی نە، ئەگەر باس ل ئاشوریا، ئەرمەنیا، کلدانیا و سریانا هاتە کرن پێدڤیە باس ل وانا ژی بهیتە کرن.

ماددێ (٦) هەر وەک ماددێ (٥) پێدڤیە ئاماژە پێ بهێتە کرن.

ماددێ (٨) مادەم ئەم پارچەکین ژ عێراقێ پێدڤیە پابەند بوونا خوە بو دەستورێ عێراقێ دیار بکەین، تایبەت د برکا ئێکێ دا نەخاسمە لسەر رێککەفتن و پەیماننامێن نیڤدەولەتی.

ماددێ (١٩) برگا (٩) کرکوکێ گەلەک صابئین لێ هەنە پێدڤیە ئاماژێ پێ بهێتە دان.

ماددێ(٢٠)  برگا (١) هەمی کەس بەرامبەری یاسایێ وەک هەڤن د ماف و ئەرکا دا.

ماددێ(٢١) بشێوەکێ گشتی د زمانێ عەرەبی دا پێدڤیە ئاماژە ب رەگەز مێ بهێتە دان(مواطنە).

ماددێ(٢٢)  برگا (٢)کاریگەریا یاسایی ب پاشڤە نازڤریتڤە، ئەگەر د بەرژوەندا تاوانبار دا بیت. راستی ئەڤ چەندە دگەل دادپەروەریێ دا ناگونجیت چونکە ئەگەر دیڤدا بەلگین راست و راستە تاوانباریا تاوانباری دیار بکەتن.

ماددێ (٢٣) برگە (١) پەیڤا جینوساید و کومەلکوژی بهێتە زێدەکرن چونکە هەرێما کوردستان ب هەمی هێزو شیانێن خوە هەولدەتن ئەڤێ کارێ نە مروڤایەتی وەک جینوساید بدەتە ناسین ل ناڤەندێن جیهانی و  وان  خوە ب خوە باوەری پێ نینە.

ماددێ (٣٥) کێمبوونا کێمینەێن ئایینی ژ ڤی ماددی.

ماددێ(٥١) پارێ ئەو وەردگرن ستانداردێن جیهانی ێت تێپەراندین، ئەڤ چەندە ئەگەرێ وێ یە کو تاکێ هەرێمێ هەمی شیانێن خوە تەرخان دکەتن بو بدەست ڤە ئینانا ڤی پوستی، ئەڤجا ب چ شێوەکێ بیت بو خەم نینە. پێدڤیە ئەڤ ماددێ ب شێوەکێ بهێتە دارشتن داکو ئەو کەسێ بەرژوەندا میللەتێ خوە بڤێت ب تەنێ بچیت وێرێ نەک ئەو کەسێ بەرژوەندا خوە بڤێت.

ماددێ(٦٥) برگا دووێ پەسەند کرن لسەر بهێتە زێدە کرن وەک ماددێ ٧٣ ژ دەستورێ عێراقا فیدرال برگا ژمارە ٣. 

 برگا ٩ ژ هەمان ماددە  زێدەکرنا لسەر پێشنیازی سەروکی ئەنجومەنی وەزیران ژ بلی مافێ تایبەت. 

خیانەت

ئەنجام دانا خیانەتێ بەرامبەر خەلکێ هەژار و بن دەست پێدڤی سزادانێ یە ب رێکێن یاسایین توند ئەڤجا ئەنجامدەر چ کەس بیتن و سەر ب چ لایەن و عەشیرەت بیتن ، چونکە مەبەستەک ژ هەبوونا سزادانێ دناڤ یاسایێ دا بو ئەنجامدەرێ تاوانێ ئەوە کو وانەک بیتن بو کەسانێن دیتر کو دناڤ کومەلگەهی دا داکو ترسا دەسەلاتا یاسایی و سەروەریا وێ بو هەمی لایەنا دیار بیتن.  و دەسەلات بشێتن هەژمونیا خوە لسەر خاکا خوە بگێریتن. نەرمی نڤاندن بەرامبەر هەر جورە تاوانەکێ یان خیانەتەکێ ژ بهاێ دەسەلاتێ و سەروەریا وێ لسەر کومەلگەهی کێم دکەتن، و ئەڤ چەندە دێ بیتە سەدەما وێ چەندێ کو دەسەلات نەشێتن لێ پێچینێ ب رێکا دادگەها ل گەل خەلکێ ئەنجامدەرێن تاوانێن مەزن دژی حکومەتێ و دەسەلاتێ ئەنجامدای بکەتن. مەبەست سزادانا خائن و خیانەتکاران ل ناڤ ڤی کومەلگەهی دا نەبوویە کەلتورەک کو هەمی خەلک ئێکسەر باس ل ئەنجامێن وێ بکەن و ئاگەهدار بن لسەر جورێ سزایێ لسەر تێتە سەپاندن.

ژلایەکی ڤە چونکە سزادان نەبوویە کەلتورەک بو بەرهنگار بوونا تاوانباران،دەمێ دەسەلات هەلویستەکێ بەرامبەری ئەنجامدەرێ تاوانا مەزن وەردگریت، تاوانبار ئیک سەر دبیتە قارەمان بەرامبەری کامیرێن مێدیایێ و خەلکەک ژی سەرەرایی دەست خوشیێ  خوزیکا دخوازیت کو روژەکێ ببیتە قەهرەمان.

ژلایەکێ دیڤە لایەنێن سیاسی دێ باوەشا خوە ب گەرمی  بو قەهرەمانێ خائین ڤەکن، سەرەرایی وێ چەندێ کو پێدڤیە هاتبا روسوا کەن.