هەڤدەم د گەل رێنسانسێ ورچەرخانەک د ناڤ رێکخستنا جیهانی سەرهلدا ب ناڤێ وەستفالیا و تا چەند سالێن رابووری ژی بەردەوامی هەبوو، لێ ئەڤرو ژبەر هندەک پێشهاتێن نوی کو تێنە بەرچاڤ مروڤ دشێت بێژت ئەڤ قوناغا وەستفالیا ب دوماهیک هات و قوناغەکا نوی یا پاش وەستفالیا هاتە گورێ.
ژ گرنگترین پێشهات و
دەستکەفتێن قوناغا ئێکێ دیار بوون، سەرهلدان و چێبوونا وەلاتێن نەتەوەی کو
بوینە بنیاتێ رێکخستنا نیڤدەولەتی، نەخاسمە ژ ناڤ چوونا ئمپراتوریا چینی ،فارسی و عوسمانی.
واتە ئەڤ وەرچەرخانە بەرە بەرە ژ ئەوروپا هەمی جیهان بخوە ڤە گرت و سنورێن کشوەرا ژی درەباز کرن.
ل وی سەردەمی ئیک نەکرن و مللملانا کوردا لسەر پایە و دەسەلاتێ بویە سەدەما نەبوونا پێکنەهاتنا کێانەکێ نەتەوەی بو کوردا ب ناڤێ کوردستان وەک هەمی نەتەوەێن
دیتر، لەورا جڤاکێ نیڤدەولەتی پالدا کو پێنگاڤەکێ پاڤێت بو رێکخستنا نیف
دەولەتێ یاکو ئەم هەمی ئاگەهدار کومەلەکا وەلاتێن کارتونی پێک ئینان وەک
ترکیا،ئیران ،عێراق ، سوریا و لبنان....هتد. و کورد ژی لسەر ڤان وەلاتا
دابەش بوون.
ئەڤروکە وەکی مە ل سەری ژی باس کری قوناغەکا نوی
دەستپێکرییە وبەخت هەڤالێ کوردایە کو تایبەتە لسەر وان وەلاتێن کورد لێ
جێگیر بوین.
سەرەرایی وێ چەندێ کو هندەک لایەن پێکولێ دکەن
ئمپراتوریەتێ بزڤرینن لێ بشێوەکی دی و پارچە پارچێن وەلاتا ملکەچی خوە بکەن
و باشترین نموونە ژی دەستێوەردانێن ئیرانێ و سعودیا عەرەبی ل دەڤەرێن جودا
جوداێن جیهانێ.
و ئاکامێن ڤێ دەست تێوەردانا دەولی عێراق و سوریا و
لبنان و لیبیا و گەلەک وەلاتێن دی تەنێ وەک ناڤ ماینە کو وەلات بن،وە بوینە
گورەپانەک بو مللملانێن دەرەکی کو هەولا جێ بە جێ کرنا قوناغەکا نوی
دکەن.
کوردا د درێژیا ڤێ قوناغا چووی هەر ژ کونگرا وین یا سالا
١٨١٥تا کو پێش چەند سالێن چووی ناکوکیێن خوە لسەر دەسەلاتێ و وەرگرتنا پلە و
پایە وقازانجی چارەسەر نەکرنە و تاکو ئەڤرو ب شێوەکێ ئالوزتر بەردەوامی
هەیە، و ئەڤ چەندە نە دورە پارچێن کردستانێ دابەشێ پارچێن بچوکتر ببن.
سەرەرای وێ چەندێ کو کاودانێ بو کوردا هاتیە پێش د گەل سەدەین رابوری
گەلەک جیوازە، چونکە کورد ئەڤرو بەشەکێ هەرەگرنگە ژ هەڤپەیمانیا نیڤ
دەولەتی دژی(داعش) و وەلاتین جیهانێ ب چاڤەکێ رێزگرتنڤە ل کوردان دنێرن، لێ
ئەڤ چەندە هەمی نابیتە سەدەمێ مفادار بوونا کوردا ژ قوناغا
نوی بو بنیاتنانا وەلاتەکێ سەربخوە و نەتەوەی کو خەونێ پێڤە دبینن.
