ل دەمەکێ ئەم کورد ژیانا خوە یا روژانە ب شێوەکێ ئاسایی برێڤە دبین، ژلایێ خەلکەکێ دیتر تێنە هەلسەنگاندن، و راپورتێن تێر و تەسەل لسەر شیوازێ دەسەلاتداریا مە ل دەسەلاتداریا کوردستانێ تێنە دورست کرن و بەلاڤ کرن.
ئەم ژی وەک میللەتەک بێ سەر بوور د رێڤەبرنا دەسەلاتێ دا مفایەکێ ئێکجار باش ژ ڤان جورە راپورتا وەردگرین و گرنگە! گرنگیێ پێ بدین و بزانین کەم و کاسیێن مە د دەسەلاتداریێ دا چنە! چونکە دەمێ مروڤ کارەکێ ب شیوەکێ بەردەوام رادپەرینیت، مروڤ خوە ب سەرێ خوە نەشێتن کارێ خوە ب شیوەکێ ژ هەژی هەلسەنگینت، ژ بەر وێ چەندێ کو سروشتییە مروڤ چاڤپوشیێ ژ هندەک خالان دکەتن و مەرج نینە ئەڤ خالە هەمی خراب بن، گەلەک جاران مروڤ کارەکێ دکەتن و هندێ ژێ دزانت و هندێ ژێ چێ دکەتن و باشتر ژی وی کارێ ئەنجام دای نزانت، و دەما کەسەک کارێ مروڤی هەلسەنگینت مروڤ دێ شێتن باشتر هزرێ د هندەک خالا دا بکەتن کو نەبوویە جهێ گرنگی پێدانا مروڤی ل پێش وەخت.
دەسەلاتا هەرێما کوردستانێ ژی ئەم نەشێن وەک وەلاتێن پێشکەفتی بەراوەرد بکەین، چونکە مە وەک کورد ژ زودا دەسەلاتداری ل دەڤەرەکێ نەکرییە و ئەم چ جاران ل جهێ بریارێ نەبووینە.
بەلێ د ڤان بیست سالێن بوری دا کو مە خوە ل جهێ بریار دانێ دا دیتی، ئەگەر ئەم بەراورد بکەین لگەل دەوروبەرێن خوە، پێشداچوونەکا بەرچاڤ هەرێما کوردستانێ ب خوەڤە دیتییە. راستە خەلکانەک هەنە کو دبێژن کورد دشیان ژ ڤێ باشتر بن، بەلی ئەو کەسێن وێ هزرێ دکەن ل هێڤیا وێ چەندێ نەبن کو کورد ل چاڤ نەقاندنەکێ دا بگەهنە ئاستێ وەلاتێن پێشکەفتی ل گەلەک ئاستاندا، چونکە ئەڤ قوناغێن ئەڤرو ئەم وەک کورد لێ دەرباز دبین، وەلاتێن پێشکەفتی زور خرابتر ژمە ل ڤان هەمی قوناغا دەرباز بوینە و ئەڤرو ئەم وانا دکەینە پێشەنگ بوو خوە و پاشەروژا کوردستانا خوە.
ل سەر ڤی شەنگستی راپورت و لێکولینێن دەستەک و هەیئاتێن نیڤ دەولی و دەرەکی نرخەکێ ئێکجار باش بو مە هەیە، کو ئەنجامێن خەبات و بزاڤا خوە بشێوەکێ نەچاڤەرێکری ببینین و بزانین کا ئەم چەند سەرکەفتی بوینە، بو خوە گونجاندنێ دگەل پێڤەرێن نیڤ دەولی د هەمی بواراندا.
ل مەها بوری راپورتەکا تێر و تەسەل لسەر هەرێما کوردستان ژلایێ لیژنەکا مەیدانی یا پێک هاتی ژ چەند لێکولەرێن سویسری و فنلەندی کو ل سالا بوری سەرەدانا هەرێما کوردستانێ کربوو پێشکێشی ئێکەتیا ئەوروپی هاتبوو کرن، و هەمی وەلاتێن ئەندام د ئێکەتیا ئەوروپی دا، وەک بەلگەنامەکا باوەر پێ کری مفای ژێ وەردگرن چ د پەیوەندێن خوەێن جودا جودا دگەل هەرێما کوردستان و سەرەدەری کرنێ دگەل پەنابەرێن هەرێما کوردستانێ………هتد.
ژ بەر تێر و تەسەل بوونا راپورتێ، لایەنێ یاسایی کو گرێدایە ب سێستەمێ دادگەهان و دادپەروەریێ ل هەرێما کوردستانێ یە ئەز دێ ئێخمە بن شلوڤەکرنا خامێ خوە.
ل راپورتا ناڤبری دا باس ل سیستەمێ دەسەلاتا دادوەریێ دا تێتە کرن، کو هەرێما کوردستانێ گەلەک بزاڤ کرینە خوە وان پیڤەرێن جیهانی بو سەربەخوەییا دەسەلاتا یاسایی ل هەرێمێ لێ سەرکەفتی نەبوینە و نەشیاینە ل جهێ حەز و خواستا بن و کێماسیەکا ئێکجار مەزن هەیە د ڤی واری دا، و یاسا تێتە سەپاندن لسەر فەقیر و ژاران و ژنان و موئسساتێن دادوەری ب هەمی هەیئاتێن خوە ڤە گەلەک خوە ل ئاستێ بەرپرساتیێ دبینن ل بەرامبەری هاوەلاتیان، کو نەشیاینە ب شێوەکێ راست و دورست ب ئەرک و کارێن خوە وەک دەسەلاتەک سەربخوە رابن دیر ژ دەست تێوەردانێن دەرەکی ێن پارت و لایەنێن سیاسی و گەلەک ب زحمەت مروڤ دشێتن دادوەرەکێ سەربخوە ببینت کو بن باندولا چ لایەنێن سیاسی نەبیتن.
جڤاتا دادوەریێ و دادگەها بلند ل هەرێما کوردستانێ ب شیوەکی یاسایی و شکلی سەربخوە نە ژ وەزارەتا داد و وەزارەتا ناڤخوە، و ب شیوەکێ موچوعی نە وەسایە، د هەلبژارتنا دەستەکا دادگەها بلند دا جڤاتا دادوەریی و وەزارەتا داد رادبن ب دەستنیشانکرنا بەربژێرا و سەروک حکومەتێ ماف هەیە بریارێ بدەتن لسەر وان کاندیداین هاتینە بەربژێر کرن، واتە ئەڤ هەردوو دەسەلاتە، دادوەری و جێ بەجێ کرنێ ب شیوەکی سەربخوە کار ناکەن. دابەشکرنا دەسەلاتا و سەربخوە بوونا هەمیا ژئێک و دوو کارەکی هەر گرنگە بو خزمەت کرنا گشتی دگەل هەبوونا لێ پرسیان و دیڤچوونی لسەر هەمییان، و پێدڤیە دادوەر نەکەڤیتە بن بارێ فشارێ ژلایێ خودانێن بەرژوەندان، چونکە ئەگەر دادوەرەک مووچەکی هەیڤانە سێ ملیون و پێنج سەد هزارا دیناران وەربگریت کوژمەکێ کێمە د بەراوەرد کرن دگەل دەرامەدێ پاریزەرەکێ شارەزا کو تا حەفت ملیون دینارا کار دکەتن ل هەیڤەکێ دا.
بێ گومان ئەم کورد گەلەک جاران ئاریشێن خوەێن جڤاکی، ب ریکێن جودا جودا چارەسەر دکەین سەرەرایی هەبوونا یاسایین تایبەت بو چارەسەرکرنا هەموو ئاریشان، ئەڤە ژی گەلەک یا جیوازە دگەل وێ چەندی دەما مە بڤێتن سیستەمەکی موسساتی ل هەرێما کوردستانێ دەسەلاتداریی بکەتن، و د راپورتا ناڤبری دا باس ل دادگەهێن جوراو جور دئێتە کرن ل هەرێما کوردستانێ، هەر ژ دادگەهێن بنەمالا و خێلا یا کو سەروکێ بنەمالێ ب ئەرکی چارەسەرکرنێ رادبیتن و دادگەهێن لەشکەری و زیرەڤانیێ کو ب ئەرکێ چارەسەریا پێشیلکاریێن تێنە ئەنجامدان ژلایێ هێزین سەر ب وەزارەتا ناڤخو ڤە.
خەلک ژی ئەگەر هەست کر کو ل دادگەهین حکومەتێ زوری لێ هاتیە کرن، دێ بەرێ خو دەنە دادگەهێن خێلەکی و بنەمالا کو ب بەرمایکێن سیاسەتێن کەڤنن ل کوردستانێ تێنە ناسین.
خالا هەرە گرنگ یا کو گەلەک راپورتێن نیڤ دەولی باس لسەر تێتە کرن هەبوونا شێوازێ دادگەهی کرنا تروریستا کو ب شێوەکێ گشتی لسەر تاوانباری رادوستیت کو بێ تاوانییا خوە بو دادگەهێ دیار بکەتن. ب دیتنا من ئەڤ چەندە ژی کارەکێ نە ب زەحمەتە و دەسەلاتێن جێ بە جێ کرنێ د کارن بشێوەکێ باشتر دیڤچونا هاوەلاتیان بکەن، پێش دەستەسەری کرنا وان و تەنها هەبوونا گومانێ ب سەرێ خوە نەشیت ببیتە ئەگەرێ دەستەسەرکرن و ئیدانەکرنا کەسەکێ، و دەستەسەرکرنا وی بو ماوەکێ نەدیار کری ل گرتی خانێن ڤەشارتی و بێ دادگەهی کرن، و ئەڤە خوە ژی پێشیلکاریە ل گەل بنەما و پرنسیپێن مافێ مروڤی و هەتا دەستوری عێراقێ ژی کو حکومەتا هەرێمێ ژی ئەڤرو پارچەک ژ عێراقێ تێتە هژمارتن.
د لێکدانا ڤان هەمی خالان دا بو مە دیار دبیتن کو حکومەتا هەرێمی ل گەلەک خالاندا بزاڤێن باش کرینە و ئەنجامێن باش بدەست خوەڤە ئیناینە و ل راپورتا ناڤبری دا کاودان و بارودوخی هەریما کوردستانێ ل سالا ٢٠٠٧ دبەراوردکرن دگەل ئەڤرو زور پێشداچوون ب خوە ڤە دیتیە کو پێدڤیە ئەم گەلەک گەشبین بین بەرامبەری ڤێ چەندێ، راستە گەلەک ئاستەنگ لهەمبەر مە هەنە لێ ئەم دشێن بێژن رەوشا هەرێما کوردستانێ هێدی هێدی بەرڤ ئاسویەکێ گەش چیتن. و ژ هەر تاکەکێ کورد تێتە خواستن هەست ب بەرپرساتێ بکەتن بەرامبەری خاکا خوە و بەربابێن(جیل) داهاتی.
